4857 sayılı İş Kanunu’nun 14. Maddesi, çalışan ile işveren arasında çalışmanın uzaktan
yapılabilmesine imkan sağlamakta idi. Bu madde yapılacak sözleşmenin yazılı olması
gerektiğini ve bu sözleşmede; işin tanımı, yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin
ödenmesine ilişkin hususlar, işveren tarafından sağlanan ekipman ve bunların korunmasına
ilişkin yükümlülükler, işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin
hükümleri yer alması gerektiğini belirtmekte idi. Kanunun kabul edildiği 2003 yılından bugüne
ek beklenen yönetmelik 10.03.2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
Yönetmelik iş Kanunu m.14’ten çok farklı düzenlemeler getirmemiş olsa da özellikle bu
Pandemi (Covid-19) sürecinde birçok muğlak kısma da çözüm getirmiş durumda. Yönetmelikte
düzenlenen hususlar ise şu şekilde;
A) Sözleşmenin şekil ve içeriği
Uzaktan çalışmaya ilişkin iş sözleşmeleri yazılı şekilde yapılır. Sözleşmede; işin tanımı,
yapılma şekli, işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ödenmesine ilişkin hususlar, işveren
tarafından sağlanan iş araçları, ekipman ve bunların korunmasına ilişkin yükümlülükler,
işverenin işçiyle iletişim kurması ile genel ve özel çalışma şartlarına ilişkin hükümler yer
almalıdır.
B) Çalışma mekânının düzenlenmesi
Gerekli olması halinde, uzaktan çalışmanın yapılacağı mekân ile ilgili düzenlemeler iş
yapılmaya başlamadan önce tamamlanır. Bu düzenlemelerden kaynaklanan maliyetlerin
karşılanma usulü, uzaktan çalışan ile işveren tarafından birlikte belirlenir.
C) Malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı
Uzaktan çalışanın mal ve hizmet üretimi için gerekli malzeme ve iş araçlarının iş
sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır. Bu malzeme
ve iş araçlarının kullanım esasları ile bakım ve onarım koşulları açık ve anlaşılır bir şekilde
uzaktan çalışana bildirilir. İş araçlarının işveren tarafından sağlanması halinde, bunların işçiye
teslim edildiği tarihteki bedellerini belirten iş araçları listesi, işveren tarafından yazılı olarak
işçiye teslim edilir. İşçiye teslim edilen belgenin işçi tarafından imzalı bir nüshası ise işveren
tarafından işçi özlük dosyasında saklanır. İş araçlarının listesi, iş sözleşmesi içerisinde veya
sözleşme tarihinde iş sözleşmesine ek olarak düzenlenirse ayrıca yazılı belge düzenlenmesi
şartı aranmaz.
D) Maliyetlerin Karşılanması
İşin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili
zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar iş sözleşmesinde
belirtilir. İşveren ile işçi uzaktan çalışmadan kaynaklı olarak işçinin katlandığı maliyeti (Elektrik
gideri, kira gideri, İnternet gideri vs.) üstlenebileceği gibi, böyle bir durum söz konusu
olmayacaksa işçinin bu maliyetleri üstlendiği de sözleşme ile açıkça düzenlenmiş olmalı.
E) Çalışma Süreleri
Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir.
Mevzuatta öngörülen sınırlamalara bağlı kalmak koşuluyla taraflarca çalışma saatlerinde
değişiklik yapılabilir. Fazla çalışma işverenin yazılı talebi üzerine, işçinin kabulü ile mevzuat
hükümlerine uygun olarak yapılır.
F) Verilerin Korunması
İşveren; uzaktan çalışanı, işyerine ve yaptığı işe dair verilerin korunması ve
paylaşımına ilişkin işletme kuralları ve ilgili mevzuat hakkında bilgilendirir ve bu verilerin
korunmasına yönelik gerekli tedbirleri alır. İşveren, korunması gereken verinin tanım ve
kapsamını sözleşmede belirler. Verilerin korunması amacıyla işveren tarafından belirlenen
işletme kurallarına uzaktan çalışanın uyması zorunludur.
G) İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından
İşveren, uzaktan çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği
önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmekle, gerekli eğitimi vermekle, sağlık gözetimini
sağlamakla ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.
İşin uzaktan yürütülmesi halinde işin görüldüğü yer işyeri sayıldığı için işveren, çalışanın
uzaktan çalıştığı süre boyunca çalışanı İSG açısından bilgilendirmekle yükümlüdür. Bu durum
sonradan oluşacak iş kazaları açısından işverenlerin sorumluluğunu yerine getirdiğine ilişkin
bir güvence olacaktır.
H) Uzaktan Çalışmaya Geçiş
İş ilişkisi doğrudan uzaktan çalışma sözleşmesi ile kurulabilir veya hâlihazırda işyerinde
çalışan işçinin iş sözleşmesi, işçinin ve işverenin anlaşması halinde, uzaktan çalışma
sözleşmesine dönüştürülebilir.
Diğer bir yöntem ise işçinin işverenden bu konuda talepte bulunmasıdır.
İşçinin, uzaktan çalışma yapma talebi ile ilgili hususlar aşağıdadır:
a) Talep yazılı olarak yapılır.
b) Talep işyerinde belirlenen usul doğrultusunda işverence değerlendirilir.
c) Talep değerlendirilirken, işin ve işçinin niteliği gereği uzaktan çalışmaya uygunluğu
ile işverence belirlenecek diğer kıstaslar kullanılır.
Talebe ilişkin değerlendirme sonucunun otuz gün içinde işçiye talebin yapıldığı usulle
bildirilmesi esastır. Talebin kabul edilmesi halinde sözleşmenin şekli ve içeriğine ilişkin
hususlara uygun şekilde sözleşme yapılır. Uzaktan çalışmaya geçen işçi, yazılı usulle tekrar
işyerinde çalışma talebinde bulunabilir. İşveren, söz konusu talebi öncelikli olarak
değerlendirir. Uzaktan çalışmanın mevzuatta belirtilen zorlayıcı nedenlerle işyerinin
tamamında veya bir bölümünde uygulanacak olması halinde uzaktan çalışmaya geçiş için
işçinin talebi veya onayı aranmaz. Yönetmelikte yer alan bu düzenleme ile şu an devam eden
Pandemi (Covid-19) süresince işveren, uzaktan çalışmaya geçiş için işçiden talep veya onay
almak zorunda değildir. Bu durumda dahi uzaktan çalışma iş sözleşmesinde bulunması gerekli
unsurlar sözleşme ile hüküm altına alınmalıdır. Pandemi sona erdiğinde, eğer işveren,
uzaktan çalışma modelinin pandemide olduğu şekilde ya da daha farklı bir biçimde devam
ettirilmesini isterse, bu durumda yine işçi ile işverenin anlaşması ya da buna ilişkin talebin
yine işçiden gelmesi (alınması) gerekir. Zorlayıcı nedenlerin olmadığı hallerde, işverenin tek
taraflı kararıyla uzaktan çalışma mümkün olamayacaktır.
İ) Uzaktan Çalışma Yapılamayacak İşler
Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışma, bu maddelerin işlenmesi
veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan
çalışma işlemlerini içeren işlerde uzaktan çalışma yapılamaz. Kamu kurum ve kuruluşlarınca
ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işler ile millî güvenlik açısından
stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerden hangilerinde uzaktan çalışma
yapılamayacağı birim, proje, tesis veya hizmetten sorumlu olan veya hizmeti alan kamu kurum
ve kuruluşunca belirlenir.
ÖZET:
Yönetmelik ile birlikte gelen yeni düzenlemelerden; İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili
bildirim yükümlülüğüne, hizmetin yürütümü açısından maliyete kimin katlandığına ve uzaktan
çalışma dolayısıyla çalışana sağlanan ekipmanların listesine ve listede teslim edildiği gün
itibariyle güncel fiyat listesine yer verilmesine dikkat edilmesi gerekiyor. Yönetmelik henüz
yeni olduğu için uygulamada da henüz karşılaşılmış bir sorun ya da gelişme mevcut değil.
Güncel bir gelişme olması durumunda sizleri ayrıca bilgilendireceğiz. Aklınıza takılan bir soru
olması durumunda bizlere her zaman ulaşabilirsiniz.
Saygılarımızla,
İPG HUKUK BÜROSU
Av. Süleyman GENÇOĞLU
Av. Ozan PARLAK